Luis Yangco

(19 Agosto 1841–16 Oktubre 1907)

Si Luis Ronquillo Yangco (Lu·wís Rong·kíl·yo Yáng·ko) ay isang matagumpay na negosyante at dahil sa kaniyang mga bapor at sasakyang pantubigan ay tinaguriang “Hari ng Look ng Maynila at Ilog Pasig.”

Bunso siyá sa apat na anak nina Remigio Yangco, mula sa angkan ng mga Chino, at Agatona Ronquillo, isang mestisang Española ng Bacoor Cavite. Pumanaw ang kaniyang ina noong siyá ay pitóng taóng gulang at lumaki siyá sa pangangalaga ng tiyahing si Agatona Yangco-de Cortes. Ikinasal siyá kay Ramona Arguelles Vda. De Corpus, isang negosyante na nakilala niya sa San Antonio, Zambales, at nagkaroon ng isang anak na lalaking pinangalanang Teodoro; kay Dominga Lam; at kay Victorina Ubin na nagbigay sa kaniya ng tatlong anak na sina Pacita, Luisa, at Luisito.

Nagsimula siyáng magsarili noong edad 12 sa pamamagitan ng pagtatrabaho sa mga look. Matapos ang dalawang taon, naisip niyang gumawa ng sariling negosyo dito. Sa naipong dalawandaang piso, bumili siyá ng bangka na ginamit niya sa paghahatid ng mga bariles ng tubig sa mga tao dahil wala pa noong modernong sistema ng patubig sa siyudad. Nang magbukás ang patubig ng Carriedo, ang kaniyang bangka ay ginawa niyang panghakot ng mga troso at iba pang kargamento mula sa mga dumadaong na barko. Nakabili siyá ng dagdag na bangka at nakapagsimula ng negosyo ng pagkakargada sa Look Laguna. Nakipagkalakalan siyá sa mga Moro ng Palawan at sa mga bayan sa Maynila.

Nagbukás siyá ng isang tindahan sa Kalye Jaboneros, Maynila at kalaunan ay naging tanging ahente ng pagawaan ng alak ng mga Ayala sa lugar. Pinasok din niya ang pagnenegosyo ng bigas, panggatong, at imbakan sa Kalye La Murallon. Isang makatarungan at mabait na negosyante, ipinatupad niya ang isang panuntunang isang-tiyakna- presyo sa kaniyang mga tindahan at ibinabahagi ang kita sa kaniyang mga tauhan.

Noong 1870, nakilala siyá sa grupo ng mga negosyante sa Binondo. Nagpagawa pa siyá ng maraming gabara at naging aktibo sa paglululan ng mga kalakal. Noong 1880, binili niya ang bapor na La Mosca na naging daan para sa isang ruta ng mga bapor para sa kapuluan lulan ang mga pasahero at kargamento. Dahil sa kaniyang naging tagumpay sa negosyo, napasok din siyá sa politika at serbisyong publiko. Naging kapitan-munisipal ng Binondo noong 1893 at kalaunan ay naitalagang konsehal ng Ayuntamiento de Manila. Naging mahalagang kasapi siyá ng mga komite sa obras publikas, merkado at katayan, at inspektor ng Divisoria.

Noong Setyembre 16, 1896, dinakip siyá at ikinulong sa Fuerza Santiago dahil sa bintang na pakikilahok sa rebolusyon. Nang mapalaya noong 1897, nagpunta siyá sa España kasáma ang anak na si Teodoro. Nang magbalik sa Filipinas noong 1898, umanib siyá sa kilusang rebolusyonaryo. Itinalaga siyá ni Emilio Aguinaldo bilang director general de Tesoro ng Pamahalaang Rebolusiyonaryo. Nang siyá ay mamatay, iniwan niya ang isang maunlad na shipping line na mayroong 28 bapor at isang piyer sa Malabon. (KLL)

Cite this article as: Yangco, Luis. (2015). In V. Almario (Ed.), Sagisag Kultura (Vol 1). Manila: National Commission for Culture and the Arts. Retrieved from https://philippineculturaleducation.com.ph/yangco-luis/