Vicente Sotto
(18 Abril 1877-28 Mayo 1950)
Isang kontrobersiyal na manunulat, peryodista, at politiko ang dating senador na si Vicente Yap Sotto (Vi∙cén∙te Yap Só∙to). Tinagurian siyáng“Ama ng Wika at Panitikang Sebwano.” Naging makulay ang karera niyá bilang peryodista’t politiko dahil sa kaniyang paninindigan para sa Himagsikang Filipino at laban sa pananakop ng mga Americano. Isinilang siyá sa Cebu noong 18 Abril 1877 at anak nina Marcelino Sotto at Pascuala Yap. Nag-aaral pa lámang siyá nang komersiyo sa Unibersidad ng Santo Tomas nang sumiklab ang Himagsikang 1896 at kailangang umuwi siyá sa Cebu. Nang makapasá siyá sa bar noong1907 ay naharap na siyá sa maraming usaping politikal.
La Justicia ang unang peryodiko niyáng itinatag noong1899 at ipinasara ng mga Americano dahil sa pagpanig sa Republikang Malolos. Itinayô niyá noon din ang El Nacional na ipinasara din at ipiniit pa siyá sa Fort San Pedro. Noong 1901, itinatag niyá ang Ang Suga, ang unang diyaryong Sebwano sa Kabisayaan. Noong 1903, nanalo siyáng presidente ng Cebu sa kabilâ ng pangyayaring abalá siyá sa kasong kidnapping sa Maynila. Bago matapos ang taón, napilitan siyáng manirahan sa Hong Kong. Itinayô niyá doon noong 1911 ang bilingguwal na The Philippine Republic. Umuwi si Sotto noong 1914, dinakip ngunit binigyan ng pardon ni Gobernador F.B. Harrison. Noong 1934 nagwagi siyáng delegado sa Kumbensiyong Konstitusyonal. Noong 1946, nagwagi siyáng senador at pinangunahan niyá ang pagsusúlong ng “Press Freedom Law,” na kilalá rin bilang “Sotto Law,” na naging Batas ng Republika Bilang 53 noong 1946.
Ang kaniyang daglîng “Maming” na nalathala sa unang isyu ng Ang Suga (16 Hunyo 1901) ang itinuturing na unang maikling kuwento sa wikang Sebwano. Sinulat din niyá ang itinuturing na unang kontemporaneong dulà sa wikang Cebuano, Ang Paghigugma sa Yutang Natawhan (Ang Pag-ibig sa Tinubuang Bayan), na itinanghal sa Teatro Junquera sa Cebu noong 1 Enero1902. Katuwang ang manunulat na si Juan Villagonzalo at lingguwistang Americano na si Carlos Everett Conant, inilimbag ni Sotto ang isang diksiyonaryong Cebuano-Ingles na naglalaman ng 5,500 salitâ. Ang iba niyáng katha ay tinipon sa Mga Sugilanong Pilipinhon(Mga Kuwentong Filipino) noong 1929. Namatay siyá noong 28 Mayo 1950. (JGP) (ed VSA)