sagà

Ang sagà o sagà-sagà ay baging na may butóng pulá ang kalahati at itim ang kabilâ at ginagawang abaloryo. Kabilang ito sa pamilyang Fabaceae, at may pangalang siyentipiko na Abrus precatorius. Tinatawag din itong aguyángyang ng mga Tagalog, bangatí ng mga Bikol, Sebwano, at sinaunang Tagalog; búgayóng ng mga Ilokano at Pangasinan, kansasagà ng mga Kapampangan; taguyángyang ng mga Waray; at uyángga o uyángya ng mga Hiligaynon.

Karaniwang tumutubò ang sagà sa mga tropiko at subtropikong lugar, at madalî itong gumapang at kumalat kapag nag-simulang tumubò. Ang tambalang da-hon nitó’y humahabà nang dalawa hanggang limang pulgada. Maliliit ang mga bu-laklak ng sagà na karaniwang may kulay lila o pink at kadala-sang nakapalumpong sa dulong tangkay ng dahon. Ang prutas nitó ay biluhabang may 1.5-dalawang pulgadang habà.

Tanyag ang mga abaloryong mula sa sagà sa paggawa ng mga kuwintas dahil sa matingkad nitóng kulay. Ginagamit din ito sa paggawa ng mga instrumentong pangmusika. Gayunman, nakalalason ang mga buto ng sagà dahil sa pagtataglay nitó ng abrin. Karaniwang sintomas umano ng pagkalason mula rito ang pagkahilo, pagsusuká, pag-sakit ng tiyan, pagtatae, at pag-init ng lalamunan. Maaari itong makamatay kapag hindi naagapan.

Sa kabilâng bandá, nagagamit din ang sagà bilang aphrodisiac sa pamamagitan ng langis nitó. Maaari ring gawing tsaa ang mga dahon nitó na nakapagpapagalíng umano sa lagnat, ubo, at sipon. (ECS) ed VSA