pitógo

Ang pitógo (Cycas rumphii Mig. sa pamilyang Cycadaceae) ay punongkahoy na karaniwang makikita sa mga baybayin. Tinatawag din itong olíba (mula sa Español na oliva). Ang Cycas, ang nag-iisang genus sa pamilyang Cycadaceae, ay may 100 species na marami sa Asia at sa Australia. Matabâ ang punò ng pitógo, umaabot sa 12 metro ang taas at 20-50 metro ang diyametro at may pabilóg na tuktok. Namumunga ito ng tila konong prutas at 3-5 sentimetro ang habà.

Ang pitógo ay kara-niwang itinatanim na halamang ornamental sa Filipinas. Ang dahon ay ginagamit sa mga seremonyang panrelihiyon. Sa panahon ng taggutom, ang hinog na buto ay kinakain, lalo na sa malalayò at nakahiwalay na isla ng Filipinas gaya sa Batanes. Nauso noong palamuti ang buto ng pitógo, na tinawag ding pitógo. Tinanggalan ng laman ang buto, binarnisan para kumintab ang balát, at nilagyan ng bútas na sinusuotan ng maikling taling metal para maisabit sa sinturera o mailawit sa bulsa ng pantalon. Malimit ding ginuguhitan ng pangalan at nilal-agyan ng drowing ng bulaklak, kubo, o iba pang bagay ang naturang palamuti. (VSA)