Jesus Lava
(15 Mayo 1914–28 Enero 2003)
Si Jesus B. Lava (He·sús Bi Lá·va) ay nagtapos ng medisina sa Unibersidad ng Pilipinas, at naging punong-kalihim ng Partido Komunista ng Pilipinas (PKP) mula 1950 hanggang sa madakip siyá noong 21 Mayo 1964. Habang nakapiit, nagkaroon siyá ng matinding interes sa psychic healing at hipnosis. Pinalaya siyá sa bisà ng amnestiya noong 1974, at naging direktor ng pananaliksik ng Philippine Society for Psychic Healing. Nakapagpalathala siyá ng mga aklat tungkol dito, at nakapagbigay ng panayam tungkol sa alternatibong panggagamot kahit sa mga mag-aaral ng medisina sa UP Department of Pharmacology. Namatay si Lava dahil sa kanser noong 28 Enero 2003 sa edad na 88.
Nagmula sa pamilya ng mga panginoong-maylupa sa Bulacan, at bunso sa limang magkakapatid na lalaki. Nagtapos siyá ng medisina at noong kabataan ay mahilig sa kotse at babae, at hindi sa mga aklat at kay Marx. Isa siyá sa tatlong magkakapatid––kasáma sina Jose at Vicente–– na sumapi sa PKP mula noong dekada 30. Naunang hinawakan ng dalawa niyang kapatid ang pagiging punongkalihim ng PKP––si Vicente noong bago ang digmaan, at si Jose mula 1948 hanggang 1950. Bago pumutok ang digmaan, kabilang si Jesus sa League for the Defense of Democracy at sa Youth Congress na mga progresibong samahan na nása ilalim ng PKP. Nang maglingkod siyá bilang doktor sa mga gerilya’t Americano noong panahon ng digmaan, at paglaon ay mahúli’t pahirapan ng mga Japanese, lalong tumindi ang pagnanasà niyang paglingkuran ang partido. Naglingkod siyá bilang gobernador ng Laguna noong 1944 hanggang 1945.
Pagkatapos ng digmaan, isa siyá sa mga nagtiwala sa proseso ng eleksiyon sa ilalim ng Democratic Alliance. Kumandidato siyá’t nagwagi bilang kinatawan ng unang distrito ng Bulacan. Tumakbo siyá sa ilalim ng Democratic Alliance na samahan ng mga magsasaka, manggagawa, intelektuwal at mga nagmula sa gitnang-uri na naghahangad ng totoong paglaya. Gayunman, napatalsik siyá at ang ilang kasáma sa Kongreso dahil sa bintang ng pandaraya. Namundok si Jesus nang isang pinunò ng mga magsasaka ang pinaslang.
Noong dekada 60, naatasan si Jose Sison na balikan ang pinagdaanan ng PKP at sa pag-aaral na isinagawa niya’y binigyang-kritika ni Sison ang ilang maling pasiya umano na maaaring nag-uwi sa pagkalansag ng partido sa ilalim ni Jesus. Kumalas sina Sison sa ilalim ng PKP at itinatwa si Lava bilang kontra-rebolusyonaryo. Sinagot ni Jesus ang mga paratang na ito, pangunahin sa pamamagitan ng kaniyang talambuhay, ang Memoirs of a Communist. Dito niya ikinuwento ang tungkol sa kaniyang buhay-gerilya. Naibahagi rin niya rito ang tungkol sa napangasawa niyang gerilya isang Aida, na kinailangan niyang iwan na nagdadalang-tao nang naaresto siyá. Gayunman, hindi na niya muling binalikan ang kuwento nitó. Sa aklat ni Vina A. Lanzona na Amazons of the Huk Rebellion, makikilala natin si Aida bilang si Linda Ayala na anak ng mag-asawa- ng magsasaka sa Quezon. Nakilala niya umano si Jesus noong kalagitnaan ng dekada 50 at kasal pa ito kay Anita Mayang. (ECS)