Ílog Chico
Geology, water, river, Luzon, Chico Dam, Macliing Dulag, Martial Law, Marcos, indigenous people, Luzon
Ang Ílog Chico (Tsí·ko) ang isa sa mga pangunahing san-gay ng Ilog Cagayan, na siyáng pinakamahabà at pinaka-malaking ilog sa buong bansa. Kilalá ring Rio Chico de Cagayan (Munting Ílog ng Cagayan), ang ilog ay matatag-puan sa lalawigan ng Kalinga.
May habà itong 174.67 km at nagsisimula sa kabundu-kan ng Cordillera, sa mga lalawigan ng Benguet, Ifugao, at Mountain Province. Umaagos ito pahilaga hanggang sumanib sa Ílog Cagayan. Ilan sa mga sangay nitó ang Biga, Bunog, Mabaca, Pasil, Saltan, at Tanudan. Ang pinagsámang river basin ng mga Ílog Chico at Magat ay bumubuo sa sangkatlo ng buong lawak ng saklaw ng Ilog Cagayan. Matatagpuan sa kaligiran ng Chico ang Bulkang Binuluan (o Bulkang Ambalatungan).
Itinuring ang Chico bílang ilog ng búhay ng mga Kalin-ga, na nananahan sa mga pampang nitó. Noong 1980, pinaslang ng mga sundalo si Macliing Dulag, isang pi-nunò ng tribung Butbut ng mga Kalinga, sa bayan ng Tinglayan sa Ilog Chico. Ipinagtatanggol ni Dulag ang karapatan ng kaniyang mga kababayan at ang kanilang pagmamay-ari ng lupa laban sa Chico River Basin Hy-droelectric Dam Project ni Pangulong Ferdinand E. Mar-cos. At dahil sa naging protesta ng mga mamamayan sa paligid, ang proyektong dike ay hindi na itinuloy. (PKJ)