ikmó
Philippine Flora, plants, vines, medicinal plants, traditional medicine, folklore
Ang ikmó ay halámang baging na ginagamit ang dahon na pambalot ng ngangà, malaganap mulang India hanggang Filipinas. May pangalang siyentipiko itong Piper betle, at nabibilang sa pamilyang Piperaceae. Tinatawag din itong “búyo” sa maraming bahagi ng Filipinas, “búyok” ng mga Sebwano, “dálit” ng mga Waray, “gawéd” ng mga Iloko, “lawér” ng mga Pangasinan, “samát” ng mga Kapampan-gan, “mamáan” ng mga Mëranaw, at “itmó” naman para sa mga sinaunang Tagalog.
May mga pag-aaral na nagsasabing nakagaga-líng ang dahon ng ikmó laban sa pagtatae o anu-mang pananakit ng ti-yan. Gayunman, may mga pag-aaral din na nagsasabing ang malabis na pagnguya ng ikmó ay maaaring mauwi sa kanser at iba pang sakit lalo pa sa bahaging bibig. Maaari ring mag-dulot ng adiksiyon ang labis na paggamit dito kasama ng ngangà. May mga arkeolohikong patunay na matagal na umanong ginagamit ang ikmó kasama ng ngangà sa malaking ba-hagi ng Asia. Sa mga epikong-bayan sa Filipinas, kara-niwang binabanggit ang paggamit ng ikmó kasama ng ngangà ng mga bayani bilang bahagi ng ritwal bago ang pagsuong nilá sa digmaan. (ECS)