eréhe

Pilosopong Tasio ng Noli Me Tangere. Guhit ni Leonilo O. Doloricon

Ang eréhe (mula sa Español na hereje) ay táo na may paniniwalang salungat sa laganap na doktrina, gaya ng isang Kristiyano ngunit salungat sa itinuturo ng Simbahang Katolika. Mula ito sa wikang Griyego na hairesis na nangangahulugang “pilì” at Latin na haeresis na nangan- gahulugang “kinabibilangang sektang pampilosopiya.” Naging mahalagang kasulatan noong ikalawang siglo ang Contra Haereses ni St. Irenaeus na pinasinungalingan ang mga aral ng ibang grupo na taliwas sa Kristiyanismo. Ang Ingkisisyon ang institusyong nagsisiyasat at nagpaparusa sa mga erehe. Nagsimula ito sa Pransiya noong ika-12 siglo at lumaganap sa iba pang bansa sa Europa, lalo na sa España. Pinarurusahan ng anatema, ekskomulgasyon, o tortyur ang isang erehe.

Tungkol sa erehe at filibustero—dalawang mabigat na kasalanan sa panahon ng pananakop ng Español ang ikaapat na kabanata ng Noli Me Tangere (1887) ni Jose Rizal. Sa kabanatang ito, pinaratangang erehe at filibustero ang ama ni Crisostomo Ibarra na si Don Rafael Ibarra kayâ siyá ikinulong. Ang paratang ay nakabatay lámang sa pagtanggi niyang  mangumpisal. Gayunman, alinsunod sa pagkukuwento ng kaibigang si Tenyente Guevarra, ang tunay na dahilan ng pag-usig kay Don Rafael ay ang lihim na gálit sa kaniya ni Padre Damaso at ang paglaban para sa kapakanan ng mga Indio. Ginamit lámang sa gayon ang paratang na erehiya (o heresy sa Ingles) upang parusahan si Don Rafael at mamatay sa lumbay sa bilangguan.

Hinatulan din ng erehiya si Jose Rizal matapos ang kaniyang Noli at Fili kayâ siyá dinakip at binaril sa Bagum-bayan. Muli itong lumitaw nang pinag-uusapan ang panukalang-batas na ipaturo ang búhay at sinulat ni Rizal. Matagal ang naging pagtatalo at naging aktibo ang ilang alagad ng Simbahang Katolika upang salungatin ito. Sa dulo at manaig ang Republic Act 1425 o Batas Rizal, nag-karoon ng probisyon para hindi ito maging obligatoryo sa mga paaralang pribado. (KLL)

Cite this article as: erehe. (2015). In V. Almario (Ed.), Sagisag Kultura (Vol 1). Manila: National Commission for Culture and the Arts. Retrieved from https://philippineculturaleducation.com.ph/erehe/