dátu
Ang dátu ang pinunò ng isang balangay na binubuo ng 50 o higit pang tagasunod. Siyá din ang pangalawa sa sultan sa pagkapinunò. Ginagamit ang titulong ito sa sina-unang lipunan ng Filipinas.
Sa lipunang Bisaya tulad ng Panay, Cebu, at Leyte, ang datu o raha ang nása pinakamataas na antas ng nasasakop na lipunan. Ang mga datu ay nirerespeto, sinusunod, at tinutulungan ng mga timawa at oripun o alipin. Upang mapanatili ang kadalisayan ng angkan, ang mga datu ay nag-aasawa ng mga anak ng datu mula sa ibang barangay. Tinatawag na “Potli nga Datu” o “Lubus nga Datu” ang datu na puro ang lahi hábang “Uray” naman ang babaeng mula sa dakilang angkan. Naging mahalaga ang mga datu sa pananakop ng mga Español sa Filipinas at gayundin, sa paghadlang sa kanila. Sa simula pa lámang, nakipag-kaibigan si Raha Kulambo kay Ferdinand Magellan; nakipag-kaibigan din si Raha Humabon kay Magellan at pumayag siyáng binyagan bilang Kristiyano; nakipagsandugo si Sikatuna kay Miguel Lopez de Legaspi; ngunit pinatay naman ni Lapu-Lapu, na isang datu, si Magellan. Sa lipunang Muslim, itinatalaga ng Koran ang Sultan bilang pinaka-mataas na antas sa lipunan at sinusundan ng mga
datu. Sa pamamagitan ng Agamat at Maratabat, pina-nanatili ng datu ang kaayusan sa nasasakupan at gayundin, ang relasyon ng nasasakupan sa ibang komunidad. Naging mahalaga ang mga datu sa pagpigil sa puwersang Español na sakupin at gawing Kristiyano ang Mindanao. Hanggang ngayon, mahalaga pa rin ang mga datu sa pangangasiwa at pamamahala ng lipunang Muslim at Lumad. Patuloy ang mga datu ng pangkating Lumad sa pagtatanggol sa kanilang lupain at kagubatan laban sa mga ilegal na mangangahoy at mangangaso; tumutulong sa mga rebelde o naging rebelde naman ang ilan sa pagtatanggol ng kanilang lahi at lupain. (KLL)