Rafael Crame
(2 Oktubre 1863–1 Enero 1927)
Si Rafael Crame (Ra·fa·él Krá·me) ang unang Filipino na namunò ng kapulisan ng bansa, na tinatawag noong Philippine Constabulary (Hukbong Kostabularya ng Filipinas). Ipinangalan sa kaniya ang Kampo Crame na nagsisilbing tahanan sa kasalukuyan ng Philippine National Police (PNP, Pambansang Pulisya ng Filipinas).
Pagkaraang magtapos sa akademya militar ng España, naglingkod siyá sa Negociado de Contrebucion Territorial bago pumasok bilang opisyal sa Administracion de Hacienda Publica. Noong Himagsikang Filipino, naglingkod si Crame sa batalyon ng mga boluntaryong inorganisa ng Pagkaraang magtapos sa akademya militar ng España, naglingkod siyá sa Negociado de Contrebucion Territorial bago pumasok bilang opisyal sa Administracion de Hacienda Publica. Noong Himagsikang Filipino, naglingkod si Crame sa batalyon ng mga boluntaryong inorganisa ng hukbong Español bilang private, corporal, at sarhento mula 1896 hanggang 1898. Tumaas siyá hanggang ranggo ng kapitan. Nang binalasa ang kapulisan ng Maynila, isa siyá sa san-dosenang opisyal na nawalan ng trabaho; apat na kapitan lamang ang itinira ng pamahalaang kolonyal.
Nang binuo ng mga Americano ang Philippine Constabulary (PC) noong 1902, inanyayahan ng isang Kapitan Alkinson si Crame na sumapi. Nagsimula siyá sa ranggong fourth-class in- spector ngunit mabilis na umakyat bilang tenyente noong 1903, kapitan noong 1905, tenyente koronel at katuwang na direktor noong 1907, at ganap na koronel at katuwang na pinunò noong 1914. Noong Disyembre 1917, gumawa si Crame ng kasaysayan nang hirangin siyá bilang pinunò ng kostabularya. Nagkamit din siyá ng ranggong brigadier general. Nakilala si Crame sa buong bansa dahil sa kaniyang mahusay na pamumunò ng PC at sa matagumpay na kampanya laban sa mga samahang kriminal sa mga lalawigan at tulong sa pagsupil ng isang pag-aaklas sa Maynila noong 1921.
Isinilang siyá sa Malabon noong 2 Oktubre 1863 kina Rafael Ma. de Crame y Gonzales Calderon, isang opisyal sa artileriya ng hukbong Español sa Filipinas, at Maria Perez de Tagle. Pumasok siyá sa Ateneo Municipal de Manila bago mag-aral sa akademya militar ng España mula 1879 hanggang 1881. Pumanaw siyá noong 1 Enero 1927 at inilibing sa Sementeryong La Loma sa Maynila. Noong 2003, inilipat ang kaniyang mga labí mula sa La Loma at inilagak sa Libingan ng mga Bayani sa Lungsod Taguig. (PKJ)