Bulubundúking Cordillera

Geology, Mountain Range, mountain, Luzon, Sierra Made, Indigenous People, Cagayan River, river, ethnolinguistic groups, Cordillera

Ang Bulubundúking Cordillera (Kor·dil·yé·ra), tinatawag ding Cordillera Central o Gran Cordillera, ang pinakamataas at pinakamalawak na kabundukan sa Fili-pinas. Matatagpuan sa gitnang hilagang bahagi ng Luzon, may lawak itong 18,300 kilometro kuwadrado at sinasa-kop ang 1/6 ng buong isla.

Naghahari ang kabundukan sa kasalukuyang Cordillera Administrative Region (CAR) na binubuo ng anim na lalawigan (Abra, Apayao, Benguet, Ifugao, Kalinga, Moun-tain Province) at isang chartered city (Lungsod Baguio). 

Nagkikita ang Cordillera at Bulubunduking Sierra Madre sa Bulubunduking Caraballo. Higit isang milyong katao ang naninirahan sa rehiyon. Ilan sa mga pangkat etno-lingguwistiko na matatagpuan dito ay ang mga Bontok, Ibaloy, Ifugaw, Isneg, Kalinga, Kankanaey, at Tinggian. Tinatawag ang mga pangkat na ito sa kabuuan bilang “Ig-orot,” ngunit nitóng mga nakaraang taón ay ginagamit na rin ang pa-Ingles na terminong “Cordilleran.” Kinikilála ang mga Cordilleran bilang mga katutubong pangkatin sang-ayon sa batas. Bukod sa kani-kanilang wika, laganap din ang paggamit sa Ilokano, Filipino, at Ingles.

Nagsisimula ang ilan sa mga pangunahing ilog ng hilagang Luzon sa Cordillera, tulad ng Ilog Agno at Ilog Chico, at matatagpuan dito ang mga pangunahing dike na nagtutustos ng koryente, malinis na tubig, at irigasyon. Lumalagpas ng 2000 metro ang taas ng mga bundok ng Cordillera. Hitik ito sa likás na yaman na tulad ng ginto at iba pang mahahalagang mineral. Mahigit-kumulang 80 porsiyento ng gintong namimina sa bansa ay mula sa Cordillera.

Hindi napasok ng mga Español ang Cordillera sa panahon ng pananakop. Ang mga Americano ang unang dayuhang bansa na makakubkob sa rehiyon. Sa kasalukuyan, tanyag ang Cordillera sa mga turistang mula sa mababàng bahagi ng bansa dahil na rin sa malamig nitóng klima at natatangi nitóng kultura. Malimit ay hindi nawawala ang mga punòng pino sa tanawin. Ilan sa palagiang dinadalaw ay ang mga payaw/payyo ng Banawe (kilalá sa Ingles na pan-galang “rice terraces”), ang “Summer Capital” na Lungsod Baguio, ang mga nakabiting ataul sa Sagada, at mga bun-dok tulad ng Bundok Pulag at Bundok Data. (PKJ)