Pedro Bucaneg
(sk 1591–1626)
Kinikilála si Pédro Bucanég (Péd·ro Bu·ka·nég) bilang “Ama ng Panitikang Ilokano” dahil sa kaniyang ambag sa pagsasalin ng mga akdang Español at Latin patungong wikang Ilokano. Higit sa lahat, dahil sa pagsasatitik niya ng epikong-bayang Ilokano na Bíag ni Lam-áng (Búhay ni Lam-ang), ang unang bersiyon ng naturang epikong- bayan na binubuo ng 294 na saknong at mga 1,500 na taludtod.
Tinulungan ni Bucaneg si Padre Francisco Lopez na isalin sa wikang Ilokano ang Doctrina Christiana noong 1621, gayundin sa pagha- handa ng Arte de la Lengua Yloca (Sining ng Wikang Ilokano) noong 1627. Nag- salin siyá ng mga sermon mula sa wikang Latin at Español patungong wikang Ilokano at ng mga katutu- bong awitin at tulang Iluko patungo sa wikang Español. Bilang pagkilála, ang “bu- kanégan”—isang debateng patula sa Ilokano at itinulad sa “balagtásan” sa Tagalog—ay ipinangalan sa kaniya noong 1930. Noong 1936, naging bahagi ng Dallang ti Amianan isang antolohiya ng tulang Ilokano ni Leon Pichay, ang kaniyang tulang “Pampanunot ken Patay” (“Pag-iisip ng Kamatayan”).
Nabúhay si Bucaneg noong 1591 hanggang 1626. Misteryoso ang kaniyang pinagmulan. Ipinanganak si- yáng bulág na Tinggian o Itneg kayâ sinasabing noong sanggol siyá’y ipinaanod sa ilog sakay ng isang kahon at napadpad sa Rio de Abra. Nakita ng isang babae ang kahon at dinalá ang sanggol sa isang Padre Geron- imo Cavero, ang koadhutor ni Padre Montoya, kura paroko sa Bantay, Ilocos Sur. Bininyagan siyáng Pedro Bucaneg, at ang apelyido’y nagmula sa katagang “na- bukaan nga Itneg” na nangangahulugang “natagpuang Itneg.” Natuto siyá ng Latin at Español mula sa mga paring Agustino sa Bantay. (JGP) (ed VSA)