Procopio Bonifacio

(1873–10 Mayo 1897)

Isang masugid na lider ng Katipunan si Procopio Bonifacio (Pro·kóp·yo Bo·ni·fás·yo) ay pangalawa sa mga nakababatàng kapatid ni Andres Bonifacio at isinilang noong 1873 sa Tondo, Maynila. Sumunod siyá kay Ciriaco at sinundan nina Espiridiona, Troadio, at Maxima. Kasáma siyá ng Supremo hanggang sa paslangin silá noong 10 Mayo 1897.

Dahil maagang naulila, batà pa’y tumulong na si Procopio sa paghahanapbuhay. Gumawa at nagbenta muna siyá ng abaniko’t baston na pinagkakitahan ng pamilya. Pagkuwan, humanap siyá ng ibang trabaho hang- gang maging factor sa estasyon ng Tutuban. Nagtrabaho din di- tong konduktor ng tren si Ciriaco, at si- nasabing bunga ito ng koneksiyon ni Andres.

Bagaman tila nakaag-apay lámang sa kaniyang kuya, malaki ang naging tungkulin ni Procopio sa Katipunan. Naglingkod siyáng pinunò ng “Tanglaw,” isa sa dalawang una’t susing balangay ng Katipunan sa Tondo. (Ang ikalawa, ang “Dimasalang,” ay nása pamumunò ni Restituto Javier.) Noong 1895 at hábang nakasakay sa barko patungong Maynila ay nakasakay niya sina Can- dido Iban at Francisco del Castillo—dalawang maninisid mulang Aklan, kagagáling noon sa Australia, at nagwagi sa lotto—at nakumbinse niya ang dalawa na iambag ang ba- hagi ng napanalunan para ibili ng imprenta ng Katipunan. Kasáma siyá ni Andres, Emilio Jacinto, at Candido Tirona sa lihim na paglilibot ng Cavite at nakapag-organisa ng mga balangay sa Imus, Noveleta, at Kawit. Kasáma siyá ni Andres at ibang lider ng Katipunan sa pagtakas mulang Maynila noong 19 Agosto 1896 para magtipon sa Balint- awak, saksi sa pagtatatag ng pamahalaang pandigma ng Katipunan noong 24 Agosto, at pagpapahayag ng Himag sikang 1896.

Nakaagapay din siyá kay Andres, kasáma si Ciriaco at ibang Katipunero, nang magtungo sa Cavite noong Disyembre 1896 para mamagitan sa hidwaan ng mga Mag- diwang at mga Magdalo. Nasugatan siyá sa ilong nang kulatahin ng kampon ni Agapito Bonzon noong 28 Abril 1897 at dakpin si Andres. Nilitis siyá at isinakdal na ka- kutsaba sa pagtataksil ni Andres, at unang pinatay nang bitayin ang Supremo noong 10 Mayo 1897 sa Bundok Buntis. (GVS)

Cite this article as: Bonifacio, Procopio. (2015). In V. Almario (Ed.), Sagisag Kultura (Vol 1). Manila: National Commission for Culture and the Arts. Retrieved from https://philippineculturaleducation.com.ph/bonifacio-procopio/