básket

handicrafts, basketry, baskets, craftsmanship

Básket, mula sa wikang Ingles, ang karaniwang itinatawag sa sisidlang maluwang ang pagkalála, yari sa matigas na materyales, at ginagamit sa pamamalengke. Básketrí (mula sa Ingles na basketry) ang pangkalahatang tawag ngayon sa gayong uri ng likhang-kamay. Gayunman, hindi ito laging sisidlan at hindi lagging yari sa mga nilapát na kawayan, mga hinimay na bule at pandan, at mga biniyak na yantok at baging. Sisidlan ang bayóng ngunit yari sa malambot na bule o pandan at masinsin ang pagkalála. Matigas ang materyales ng salakót, masinsin ang pagkalála, ngunit putong sa ulo at hindi sisidlan. Sa sining ng katutubong likhang-kamay, tinutukoy ng basketri ang sining ng paglála, na iba sa kahawig na sining ng paghábi. Magkaiba ang dalawa sa uri ng materyales na ginagamit sa paglikha. Matigas na yantok o kawayan o magaspang na baging o malapad na dahon ng bule ang materyales sa paglála samantalang pinong-pinong himaymay o sinulid ang materyales sa paghábi. Magkaiba din ang dalawa sa produkto. Tela na karaniwang kasuotan ang produkto ng paghábi; sari-saring sisidlan at kasangkapan ang ginagawa sa paglála.

Isang sinaunang sining at industriya ang paglála ng mga sisidlan at may iba’t ibang pangalan ang uri, alinsunod sa laki, materyales, gamit, at pinagmulang pangkatin. Sa Tagalog, may maliit na sisidlan na maaaring sunungin at tinatawag na bákul. May malaki’t hindi mayayakap ng dalawang tao at tinatawag na mátong. Ang batuláng ay malalaki ang bútas, magaspang ang materyales, isinasakay sa paragos o kareta, at ginagamit na panghakot ng mga binigkis na punla ng palay. Biláo ang pantahip ng palay at bigas. Ang bistáy ay kahugis ng bilao, ngunit maluwang ang lála. Nilalála din sa kawayan ang mga sisidlang buslô at ang mga panghúli ng isdang gaya ng salakáb at búbo. Kauri ng bákul ang labba ng mga Ilokano bagaman higit na pino ang materyales at ang pagkalála. Mula sa Cordillera ang naging popular na pasikíng kapalit ng backpack at ang kayábang na nakasaklay sa likod at sinasaló ng isang tali na nakatapal sa noo ng bumubuhat.

May mga produkto ng paglála na kinulayan ang materyales o nagtataglay ng mga disenyong bulaklak, dahon, butiki, at iba pang nagpapakilála sa pangkating pinagmulan. May mga laki at hugis na angkop para maging sisidlan ng regalo o pandekorasyon sa tahanan. (DRN)