báka

Philippine Fauna, animals, animals in the Philippines, animal domestication, cattle, livestock, cows, agriculture

Bos Taurus sa pamilyang Bovidae). Isang hayop itong unggulado (may hoof o malaking kuko sa paa na may biyak sa gitna). Inaalagaan ito para sa produktong gatas, karne, at balát na ginagawang katad, at para gamitin sa mga gawaing pambukid—tagahatak ng araro at kariton. Hanggang ngayon, may ganitong gamit pambukid ang mga báka sa rehiyong Ilocos at Pangasinan. Tinatayang may 1.3 bilyong báka sa buong mundo. Sa India, iginagálang ang putîng báka at pinag-uukulan ng mga seremonyang panrelihiyon.

Sa Ingles, cattle (ká·tel) ang pormal na tawag sa báka at cow (kaw) ang kolokyal. Ang cattle ay sinasabing mula sa matandang Pranses na catel at may orihinal na kahulugang naikikilos na ari-arian, gaya nga ng mga alagang hayop, at upang maiba ito sa mga di-maikikilos na ari-ariang gaya ng lupa o bukirin. Ang cow ay mauugat sa ous ng wikang Indo-Europeo at ipinantutukoy sa mga hayop na bovid (gaya ng báka, bison, buffalo, oxen, atbp). Ang modernong gamit ng cattle ay tumutukoy sa inaalagaang báka o ganado (livestock sa Ingles). Tinatawag na oxen ang lahing putî ang balát at higit na ginagamit sa gawaing pambukid.

Tinatawag na rántso (rancho sa Español o ranch sa Ingles) ang pook na alagaan ng malaking bilang ng ganado. May mga rantso para sa malaking produksiyon ng gatas at may rantso para sa produksiyon ng karne. Iniaayon din ngayon ang produkto ng rantso sa inaalagaang lahi ng báka. Dito nagsimula ang tawag na cowboy para sa mga tagapag-alaga ng báka sa rantso. Naging “koboy” sa Filipino ang cowboy at may kolokyal nang gamit bilang pang-uri sa tao na mahusay o mabilis makisáma sa alinmang pangkat. Samantala, ang “rantso” ay ipinantawag din sa pangkat ng mga bilanggo. (VSA)