alamát

legends, folklore

 

 

Ang alamát ay isang mahalagang bahagi ng panitikang-bayan na nagsasalaysay sa pinagmulan ng bagay-bagay sa daigdig. Itinuturing itong paraan ng pagpapaliwa-nag ng ating mga ninuno sa kanilang kaligiran sa abot ng kanilang kaalaman at sa kanilang pinagmulan sa abot ng kanilang alaala. Karaniwang isang salaysay ito hing-gil sa tunay na mga pook, mga bahagi ng kalikásan, mga pangyayari, at mga tao. Marami sa mga ito ang nakabatay sa kasaysayan at nakaugnay sa sinaunang mito at kuwen-tong-bayan. May katumbas itong leyénda sa Español at legend (lé·dyend) sa Ingles.

 

Malimit na may sangkap na kagila-gilalas ang alamat. Ngunit malimit ding nagdudulot ito ng makabuluhang aral sa búhay, kayâ mainam na kasangkapan sa edukasyon ng musmos at kabataan. Halimbawa, ang alamat ng pinya. Isang istorya ito tungkol sa isang batàng tamad at laging nagdadahilan na hindi makita ang inuutos ng ina. Bílang parusa ng engkantada, bigla siyáng naging bunga na maraming matá. Ipinaliliwanag ng alamat kung bakit maraming tila “matá” ang bunga ng pinya. Ngunit nag-dudulot din ito ng aral laban sa katamaran.

 

May taglay na hálagáhang panlipunan at pangkultura ang halos lahat ng mga alamat hinggil sa pinagmulan ng isang pook o halaman. Isang popular na alamat ang tungkol sa Bulkang Mayon, na bunga diumano ng nasawing pag-ibig ni Daraga Magayong dahil sa isang sakim na datu. Nag-ing simbolo naman ng pag-asa ang bahaghari dahil sa ala-mat kung paano tumubò ang unang bahaghari sa mundo. Kinatatakútan naman ang pating dahil sa alamat na mula ito sa isang isinumpang usurero.

 

May alamat na nagsisiwalat sa paniwala’t kaugalian ng lahi o pangkat ng tao. Isang alamat ang nagkukuwento kung paanong nilikha ni Bathala ang unang mga tao sa pama-magitan ng paghubog sa luad at pagluluto sa nabuong anyo upang tumigas. Gayunman, dahil hindi pa sanay sa pagluluto ay nagkaroon ng iba’t ibang kulay ang nalikhang tao. Ang unang anyong tao ay lubhang nagtagal sa kalan kayâ nasúnog at pinagmulan ng lahing Itim. Ang ikala-wang anyong tao naman ay agad inalis sa kalan ni Bathala sa tákot niyang masúnog muli ito. Nahilaw ang ikalawa kayâ pinagmulan ng lahing Putî. Sa ikatlong pagkakataón, bihasa na si Bathala. Timplado ang luto niya sa ikatlong anyo, hindi sunóg at hindi rin hilaw, at pinagmulan ito ng lahing kayumanggi—ang mga Filipino. (VSA)

 

Cite this article as: alamát. (2015). In V. Almario (Ed.), Sagisag Kultura (Vol 1). Manila: National Commission for Culture and the Arts. Retrieved from https://philippineculturaleducation.com.ph/alamat/