Acta de la proclamación de independencia del pueblo Filipino

The Philippine Declaration of Independence

Ang Acta de la proclamación de independencia del pueblo Filipino (ák·ta de la prok·la·mas·yón de in·de·pen·dén·si·yá del pu·wé·blo Fi·li·pí·no) ay ang kasulatang binása sa araw ng deklarasyon ng kasarinlan at kalayaan ng Filipinas noong 12 Hunyo 1898 sa bahay ni Heneral Emilio Aguinaldo sa Kawit, Cavite. Sa panulat sa Español ni Ambrosio Rianzares Bautista, kilalá bilang Don Bosyong, sinulat ang proklamasyon mula Mayo hanggang Hunyo 1898 at nilagdaan ng 98 tao. Nilalaman ng proklamasyon ang pagmimithi ng kalayaan ng bansa mula sa kolonisasyon ng España.

Ang proklamasyon ay isang napakahalagang pangyayari pagkatapos bumalik ni Aguinaldo mula sa destiyero sa Hong Kong at bahagi ng planong wakasan ang pananakop ng mga Español sa Filipinas. Bumalik si Aguinaldo na sakay ng bapor na Americano at taglay ang paniwalang magiging kaalyado ang Estados Unidos sa pagpapaalis ng mga Español. Sa hápon ng Hunyo 12, iwinagayway ang Pambansang Watawat ng Filipinas na tinahi nina Marcela Agoncillo, Lorenza Agoncillo, at Delfina Herboza sa Hong Kong. Tinugtog din ang Marcha Filipina Magdalo, kilalá ngayon bilang Pambansang Awit na “Lupang Hinirang,” na binuong musika ni Julian Felipe.

Hindi kinilála ng España ang deklarasyon sa Cavite. Kayâ nagpatuloy ang itinuturing na ikalawang yugto ng Himagsikang Filipino. Ngunit lumitaw ding higit na nais saku- pin ng Estados Unidos ang Filipinas mula sa España, na luminaw sa pagpasok ng hukbong Americano sa Maynila, at nang lumaon, sa pagkakaroon ng Tratadong Paris. Sa naturang kasunduan, ipinagbili ng España ang Filipinas sa Estados Unidos. Sa panahong iyon, hawak na ng Republika ng Filipinas na itinatag sa Malolos ang halos buong kapuluan. Ipinagpatuloy ng mga Americano ang layuning mapanakop at humantong sa Digmaang Filipino-Americano. Nagwagi ang mga Americano ngunit nangakong ihahanda ang mga Filipino tungo sa pagsasarili. Ibinigay ng Estados Unidos ang kasarinlan ng Filipinas noong 4 Hulyo 1946. Ngunit sa panahon ng pamumunò ni Pangulong Diosdado Macapagal, inilipat niya ang Araw ng Kasarinlan sa Hunyo 12 bilang pagkilála sa proklamasyon sa Kawit, Cavite noong 12 Hunyo 1898.

Sa kasalukuyan, ang dokumento ng deklarasyon sa Cavite ay nakatago sa Aklatang Pambansa ng Filipinas. (CID)

Cite this article as: Acta de la proclamación de independencia del pueblo Filipino. (2015). In V. Almario (Ed.), Sagisag Kultura (Vol 1). Manila: National Commission for Culture and the Arts. Retrieved from https://philippineculturaleducation.com.ph/acta-de-la-proclamacion-de-independencia-del-pueblo-filipino/